Eerste hulp bij het correct lezen van de geneesmiddelenbijsluiter

Iedereen die ooit geneesmiddelen heeft moeten nemen of gebruiken, heeft gemerkt dat er een patiëntenbijsluiter aanwezig is in de verpakking. In België zijn bijsluiters sinds 1984 wettelijk verplicht. Ook vanuit de Europese wetgeving is het document verplicht. Dit betekent dat er afspraken zijn gemaakt over hoe de standaardbijsluiter van een geneesmiddel eruit moet zien. Er zijn afspraken gemaakt over wat de titelvolgorde, het taalgebruik, de leesbaarheid, etc. moet zijn.

Patiënten lezen vaak de bijsluiter, maar voor velen is deze niet altijd zo duidelijk. Ten eerste vanwege het kleine lettertype en ten tweede vanwege de grote hoeveelheid aan informatie. Het is voor de patiënt niet altijd gemakkelijk om de informatie te begrijpen en te weten of deze op hem of haar van toepassing is.

Daarom is het van groot belang om je vragen te stellen aan je apotheker of (behandelend) arts.

De  geneesmiddelenbijsluiter lees je VOORALEER je het geneesmiddel (in)neemt. Er staat belangrijke informatie in die invloed kan hebben op je gezondheid.

De vaste en belangrijkste onderdelen uit een patiëntenbijsluiter zijn de volgende:

1.       Wat is het geneesmiddel en waarvoor wordt het gebruikt?

De naam en de  indicatie of het gebruik van het geneesmiddel kan je in deze rubriek terug vinden. Ook wordt er aangegeven tot welke therapeutische  klasse het geneesmiddel behoort: bijvoorbeeld het behoort tot de pijnstillende klasse geneesmiddelen. Verder staat er ook beschreven hoelang je het geneesmiddel moet innemen vooraleer je je arts opnieuw dient te contacteren. Bijvoorbeeld wanneer de klachten erger worden of de klacht niet vermindert binnen 3-5 dagen.

2.       Wat moet u weten voordat u het geneesmiddel gebruikt?

In deze rubriek worden 5 belangrijke aspecten opgenomen die met veel aandacht gelezen moeten worden:

• Gebruik het geneesmiddel NIET in geval van

Hier worden allergieën en intoleranties weergegeven. Ben je allergisch (dit wil zeggen dat het getest is geweest of je hebt in het verleden allergisch gereageerd op het geneesmiddel) dan neem je het geneesmiddel NIET in! Je contacteert je behandelend arts of apotheker.

• Gebruik het geneesmiddel met voorzichtigheid in geval van

Standaard wordt hierin opgenomen om de voorgeschreven of aanbevolen doses niet te overschrijden en dat de behandeling niet mag verlengd worden zonder medisch advies. Dit wil zeggen dat als de huisarts heeft voorgeschreven dat je paracetamol 500 mg 3x per dag mag nemen gedurende 5 dagen, dat je je hieraan houdt en dat je niet meer neemt.

Verder wordt in deze onderrubriek ook besproken waarvoor je moet opletten vooraleer je het geneesmiddel inneemt. Hier valt bijvoorbeeld onder of je het geneesmiddel kan combineren met alcohol, wat je moet doen wanneer je lijdt aan bepaalde aandoeningen, etc.

• Gebruikt u nog andere geneesmiddelen?

Wanneer je andere geneesmiddelen gebruikt, of kort geleden gebruikt hebt (zeker ook belangrijk om vrij verkrijgbare geneesmiddelen te vermelden), of wanneer je in de nabije toekomst bepaalde andere geneesmiddelen moet opstarten, vertel het aan je (behandelend) arts of apotheker. Combinaties van geneesmiddelen kunnen aanleiding geven tot interacties en zo bijwerkingen geven of er voor zorgen dat het geneesmiddel niet goed werkt.

• Waarop moet u letten met eten, drinken en alcohol?

In deze onderrubriek wordt weergegeven of je al dan niet het geneesmiddel met alcohol mag combineren. Alcoholische dranken kunnen de werking van bepaalde geneesmiddelen versterken of wijzigen. wanneer je eengeneesmiddel wel of net niet bij een maaltijd mag innemen, kan je in deze onderrubriek terugvinden.

• Zwangerschap, borstvoeding en vruchtbaarheid

Ben je zwanger, denk je zwanger te zijn, wil je zwanger worden of geef je borstvoeding dan neem je best contact op met je arts of apotheker VOORALEER je het geneesmiddel inneemt.

• Rijvaardigheid en het gebruik van machines

In deze onderrubriek wordt de invloed van het gebruik van het geneesmiddel in combinatie met  machines en/of rijtuigen besproken.

• Hulpstoffen

In deze onderrubriek worden de hulpstoffen weergegeven. Dit is vooral van belang voor bepaalde intoleranties, allergieën, diëten, etc.  

3.       Hoe wordt het geneesmiddel gebruikt?

Gebruik dit geneesmiddel precies zoals in de bijsluiter staat of zoals je arts of apotheker jou dat heeft verteld.

In deze rubriek vind je ook de volgende onderrubrieken terug:

• Heeft u te veel van dit middel gebruikt?

• Bent u vergeten dit middel te gebruiken?

• Als u stopt met het gebruik van dit middel.

4.       Mogelijke bijwerkingen?

In deze rubriek worden alle mogelijke bijwerkingen opgesomd. Het is belangrijk om te weten dat niet iedereen daarmee te maken krijgt. De bijwerkingen worden opgesomd volgens frequentie van voorkomen: zeer vaak, vaak, soms, zelden, zeer zelden, niet bekend.  

5.       Hoe bewaart u het geneesmiddel?

Speciale bewaarcondities worden hier besproken. ALLE geneesmiddelen moeten buiten het bereik van kinderen worden bewaard.

Gebruik geneesmiddelen niet meer na de uiterste houdbaarheidsdatum. Dit kan je terug vinden op de verpakking na "EXP". Daar staat een maand en een jaar. De laatste dag van die maand is de uiterste houdbaarheidsdatum.

Spoel geneesmiddelen niet door de gootsteen of de WC en gooi ze niet in de vuilnisbak. Vraag je apotheker wat je met geneesmiddelen moet doen die je niet meer gebruikt. Ze worden dan op een verantwoorde manier vernietigd en komen niet in het milieu terecht.

TIP: Hoewel de bijsluiter vaak nuttige informatie over geneesmiddelinteracties biedt, is hij niet altijd compleet. Een studie uit 2005 wees uit dat bijna 20% van de klinisch relevante interacties niet in de bijsluiter vermeld staan. Daarnaast blijkt dat bij 75% van de interacties de informatie wel in de bijsluiter van het ene geneesmiddel staat, maar niet in die van het andere. Bovendien is de uitleg over interacties in bijsluiters meestal minder gedetailleerd dan in gespecialiseerde databases of naslagwerken. Dit is één van de belangrijkste redenen waarom je alle medicatie die je inneemt te delen met je apotheker.

Wil je meer over de patiëntenbijsluiter weten, neem dan contact op via mail voor de online cursus “eerste hulp bij het lezen van de geneesmiddelenbijsluiter”.